Coğrafi işaret, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işaretlerdir.

Coğrafi işaretler, menşe adı ve mahreç işareti olarak ikiye ayrılmaktadır.

1)Bir ürünün menşei olan yöre, alan veya bölge adı, aşağıdaki şartların birlikte karşılanması durumunda "menşe adını" belirtir. Şartları;

Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, bölge veya çok özel durumlarda ülkeden kaynaklanan bir ürün olması;

Tüm veya esas nitelik veya özellikleri bu yöre, alan veya bölgeye özgü doğa ve beşeri unsurlardan kaynaklanan bir ürün olması.

Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinin tümüyle bu yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılan bir ürün olması.

Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinin tümüyle bu yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılan bir ürün olması.

Üçüncü bölümde belirtilen koşulları karşılayan ve belirli bir yöre, alan veya bölgeden kaynaklanan bir ürünü belirtmek için geleneksel olarak kullanılan güncel dilde yerleşmiş coğrafi veya coğrafi olmayan adlar da menşe adları olarak kullanılabilir.

2) Bir ürünün menşei olan yöre, alan veya bölge adı, aşağıdaki şartların karşılanması durumunda "mahreç işareti" göstergesini belirtir. Şartları;

Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, veya bölgeden kaynaklanan bir ürün olması;

Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle bu yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş bir ürün olması;

Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az birinin belirlenmiş yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılan bir ürün olması.

Coğrafi işaret tescili için Türkiye Sınırları içersinde ikemetgahı olan ve Paris Sözleşmesine taraf olan ülkelerde yerleşik gerçek ve tüzel kişiler başvuru yaparak koruma alabilir. Başvuru için aşağıdaki bilgi ve belgelere gerek duyulmaktadır.

* Başvuru sahibinin kimliğine ve Sözkonusu ürünün üreticisi olan gerçek veya tüzel kişiler, tüketici dernekleri, konu ve coğrafi yöre ile ilgili kamu kuruluşlarından hangisine dahil olduğuna ilişkin bilgileri de içeren dökümanlar,

* Tescili istenen menşe adı veya mahreç işareti ve ilgili ürünün adı,

* Ürünün tanımı; ürünün ve gerekiyorsa hammaddenin fiziksel kimyasal, mikrobiyolojik ve benzeri ilgili özelliklerini açıklayıcı teknik bilgiler ve belgeler,

* Yöre, alan veya bölgenin coğrafi sınırlarını açıkça tanımlayan ve belirleyen bilgiler ve belgeler,

* Ürünün üretim tekniğine ve varsa yerel özel üretim teknik ve şartlarına ilişkin bilgiler;

* Ürünün, tescili talep edilen işaretle coğrafi işaret tanımına göre uygunluğunu kanıtlayıcı bilgiler,

* Ürünün denetleme biçimini ayrıntılı olarak açıklayan bilgiler,

* Tescilli menşe adı veya mahreç işaretinin kullanım biçimi, markalama, işaretleme veya etiketleme şekillerini ayrıntılarıyla açıklayan bilgiler,

* Başvuru ücretinin ödendiğine ilişkin dekont

Başvuru sonrası Türk Patent Enstitüsü gerekli şekilsel ve hukuki incelemeleri yapar. Gerek gördüğünde ürünün detaylı olarak incelenmesi için üniversiteler, bağımsız özel kuruluşlar veya diğer kamu kuruluşlarından inceleme ve değerlendirme talep edebilir.

Uygun bulunan başvurular Resmi Gazetede ile yurt çapında dağıtımı olan en yüksek tirajlı günlük gazetelerden ikisinde ve bir yerel gazetede ilan yoluyla yayınlanır ve 6 aylık ilan süresi içersinde itirazlar beklenir. İtiraz gelmediği taktirde tescil kararı verilerek sicile kaydedilir ve tekrar Resmi Gazetede yayınlanır.

Coğrafi İşaretler Konusunda Hukuki Danışmanlık:

1.Coğrafi İşaret Tescil Süreç Danışmanlığı:

Coğrafi İşaret olarak korunması istenen işaretin belirlenerek tescil alıncaya kadar verilecek süreç danışmanlığı.

2.Tescilli Bir Coğrafi İşaret İçin: Denetim Sürecinin Yapılandırılması Danışmanlığı

•      Tescilli Coğrafi İşaretin Denetimi için;

•      555 Sayılı KHK ve Yönetmelik hükümleri çerçevesinde coğrafi işaretin tescil edilmesinden bugüne kadar yürütülen çalışmaların hukuki analizi

•      Denetim esaslarına uygun denetim sürecini ve denetim kurullarını Oluşturma

•      Uygulama Yönergesini Oluşturma

•      Üretim ve Sunum Talimatını Oluşturma,

•      Firmalarla yapılacak sözleşmeleri Oluşturma

•      Yasaya aykırı kullanımlar halinde uygulanacak yaptırımlar için gerekli hukuki destek.

•      İhtiyaç tespit edilerek yukarıdaki modüllerden seçim yapılarak ya da kişi ya da kuruma özgü ihtiyaçlar çerçevesinde uzman hukukçularla hukuki hizmet verilmektedir.

       3. Tescilli Coğrafi İşaretin Korunmasına Dönük Avukatlık Hizmeti.

COĞRAFİ İŞARETLER HAKKINDA ÖNEMLİ BİLGİLER

1.Coğrafi İşaret Tanımı

•      Belirgin bir niteliği ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren ad veya işaretlere coğrafi işaret denir.

2.Coğrafi İşaret Tescilinin Sağladığı Yararlar

•       İlgili coğrafi işaretin özelliklerinin korunması,

•       Haksız biçimde coğrafi işareti kullanarak, haksız kazanç elde edilmesinin önlenmesi,

•       İlgili coğrafi işareti hak ettiği şekliyle kullananların gelirinin artması,

•       Yörenin coğrafi işaret sayesinde tanınması ve ilgili coğrafi işaretin dışında ek gelirlerin elde edilmesi

•       Yörenin turizm gelirlerinin artması.

3.Tescilli Coğrafi İşaretin Kullanımı

•      Kanun Hükmünde Kararname şartlarını karşılayan coğrafi işaretler, ürünler üzerinde kullanılır.

•      Coğrafi işaretlerden menşe adları, sicilde belirtilen coğrafi bölgede faaliyet gösteren üreticiler tarafından, sicilde belirtilen ürünlerin üzerlerinde veya ambalajlarında, bu ürünlerin sicilde gösterilen kalite, ün ve diğer özellikleri taşıması koşuluyla ticari olarak kullanılır.

•      Mahreç işaretlerinin kullanımı için ürünün üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az birinin sicilde belirtilen yöre, alan veya coğrafi bölge sınırları içinde yapılmış olması ve ürünün sicilde gösterilen kalite, ün ve diğer özellikleri taşıması şartı aranır.

4.Tescilli Coğrafi İşaretin Denetimi

•      Sürdürülebilir kalite, coğrafi işaret koruma sisteminin esaslı özelliklerindendir. Sürdürülebilir kalitenin sağlanması için de coğrafi işaretlerin kullanımının etkin biçimde denetlenmesi şarttır.

•       Coğrafi işaret tescil başvurusunda bulunan; ürünün üretimi, işlenmesi veya ilgili diğer işlemleri hakkında yeterliğe sahip ve yasal kuruluş biçimine bakılmaksızın herhangi bir dernek, birlik veya benzeri örgütten oluşan tarafsız bir denetim sistemi oluşturmakla yükümlüdür.

•      Oluşturulan denetim sistemi; görevini tam olarak yerine getirmek için yeterli personel, ekipman ve diğer olanaklara sahip olmalıdır.

•      Denetimde yer alacak her bir kuruluştan alınacak resmi onaylı ve kişi adı belirtmeyen taahhütnamelerin başvuru formuna eklenmesi gerekmektedir.

5.Denetimin Yasal Zorunluluğu

•      555 sayılı KHK ve uyguluma Yönetmeliği gereğince, 10 yılda bir denetleme raporunun TPE’ye sunulması zorunlu. (Yön. m.14) (Uygulamada yıllık sunuluyor)

•      Denetiminin yerine getirilmediği gerekçesi ile coğrafi işaretinin hükümsüzlüğü talep edilebilir. (KHK m.21)

•       Denetimlerin başvuru belgeleri ile uyumlu olması gerekir. (Yön.m.14)

•      Denetim, uzman ve tarafsız kurum ve kuruluşlarla işbirliği ile gerçekleştirilebilir. (Yön.m.14)

6.Tescilli Coğrafi İşaretin Sahibine Sağladığı Haklar

•      Adına Coğrafi İşaret Tescili yapılmış olan kişi veya kuruluşlar, üçüncü kişiler tarafından aşağıda sayılanların yapılmasını önleme hakkına sahiptir:

•      Tescilli adın ününden herhangi bir biçimde yarar sağlayacak kullanımlar veya tescil kapsamındaki ürünleri andıran ya da çağrıştırabilen ürünlerle ilgili olarak tescilli adın dolaylı veya dolaysız olarak ticari amaçlı kullanımı

•       Sözcük olarak gerçek coğrafi yeri ifade etmekle birlikte halkta haksız biçimde ürünün başka yer kaynaklı olduğu izlenimini bırakan kullanımı; veya korunan adın tercümesinin kullanımı; veya “stilinde”, “tarzında”, “tipinde”, “türünde”, “yöntemiyle”, “orada üretildiği biçimde” veya benzeri diğer açıklama veya terimlerle birlikte kullanımı

•       Ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtım ve reklamında, veya ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede doğal veya esas nitelik ve özellikleri ile menşei konusunda yanlış veya yanıltıcı herhangi bir açıklama veya belirtiye yer verilmesi

•      Ürünün menşei konusunda halkı yanıltabilecek biçimde ambalajlanması veya yanılgı yaratabilecek diğer herhangi bir biçimde sunulması.

Tescilli bazı Coğrafi İşaretler;

Mevzuat:
555 Sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
5555 Sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye İlişkin Uygulama Yönetmeliği
Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
555 Sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararnamenin Uygulama Şeklini Gösterir Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik